Zakupoholizm

Napisane przez: Violetta Nowacka | Dnia: 27.02.2015

Zakupoholizm to uzależnienie uznane przez psychologów jako jednostka chorobowa- niemal tak trudna do leczenia jak inne uzależnienia- alkoholizm, narkomania czy uzależnienia od hazardu. Częściej dotyka kobiet niż mężczyzn i dorosłych niż nastolatków (średnio w wieku od 35 do 45 lat). Szacuje się, że w Europie jedna osoba na dwadzieścia ulega obsesji zakupów. Zdarza się, że rzucając jakiś nałóg, zastępczo rzucamy się w szał kolejnego nałogu- posiadania. Zdaniem psychologów kompulsywne, czyli przymusowe i niekontrolowane kupowanie spełnia rolę zastępczą: w ten sposób ludzie chcą sobie powetować emocjonalne „braki”, czyli coś, czego tak naprawdę brakuje im w życiu- miłości, opieki, zrozumienia, poczucia atrakcyjności, tolerancji. Za pomocą kolejnych przedmiotów próbują się tez wyrwać z depresji; to najprostsza, ale niestety nieskuteczna strategia walki ze smutkiem, samotnością, frustracją lub gniewem. Zakompleksionym i niepewnym w swej życiowej roli ludziom nałogowe kupowanie daje poczucie siły i kompetencji, podnosi ich poczucie własnej wartości. Dla zestresowanych i zapracowanych osób rytualna zakupomania spełnia rolę ochrony przed stresem i jest gwarancją szybkiej poprawy nastroju.

Skutkiem impulsywnego kupowania jest chwilowy przypływ dobrego samopoczucia, ale niemal zaraz potem wyrzuty sumienia. Długotrwałe skutki uzależnienia to kłopoty finansowe, konflikty w rodzinie, depresja.

Na pierwszym miejscu wśród rzeczy kupowanych przez kobiety podczas zakupowego szaleństwa znajdują się ubrania. Zaraz po nich są kosmetyki, buty i biżuteria- czyli przedmioty związane z wizerunkiem. Natomiast mężczyźni wybierają symbole władzy i prestiżu, takie jak telefony komórkowe, notebooki oraz sprzęt sportowy.

Diagnoza:

• masz ciągły debet na koncie. Nie udaje się odłożyć z pensji ani złotówki, mimo, że nie zarabiasz mało.
• po wypłacie od razu ruszasz w miasto z listą rzeczy do kupienia, którą skrupulatnie notowałaś przez ostatni miesiąc.
• nie potrafisz przejść obojętnie obok wyprzedaży i promocji.
• twoje ubrania nie mieszczą się w szafie, a mimo to stale powtarzasz „nie mam co na siebie włożyć”.
• kupujesz po kilka sztuk tego samego produktu (ubrań, kosmetyków, rzeczy do domu), a potem tłumaczysz się, że „zapomniałaś” o ich istnieniu.
• kupujesz pod wpływem chwili. Potem uznajesz, że to była zła decyzja- albo zwracasz zakupy do sklepu, albo rozdajesz przyjaciołom, bądź też chowasz na dno szafy.
• kupiłaś już czwartą parę butów w tym miesiącu, tłumacząc się okazyjną ceną.
• co rok namawiasz partnera na zmianę mebli i sprzętów w waszym domu, bo „wyszły z mody”.
• zaczynasz pożyczać pieniądze od rodziny i przyjaciół, kiedy brakuje ci pieniędzy na kolejną niepotrzebną rzecz.
• kiedy masz problem do rozwiązania, lub gorzej się czujesz, ruszasz na zakupy.

co z tym robić?

• zaproponuj partnerowi lub komuś z rodziny, aby „zaopiekował” się twoją pensją na kilka miesięcy, zanim ochłoniesz z manii kupowania. Niech wydziela ci pieniądze wyłącznie na niezbędne wydatki, najlepiej codziennie małą kwotę.
• zrezygnuj z płacenia kartą kredytową. Jeśli operujesz prawdziwymi pieniędzmi, łatwiej zyskujesz nad nimi kontrolę niż nad kawałkiem plastiku.
• notuj wszystkie wydatki w ciągu kolejnych trzech miesięcy. Zorientujesz się, jak nierozsądne są twoje decyzje.
• przechowuj wszystkie rachunki oraz dowody wpłaty. Przeznacz jakieś konkretne miejsce (teczka, kuferek) na gromadzenie bieżących rachunków i kwitów z zakupów. Pod koniec miesiąca możesz w ten sposób podliczyć najważniejsze wydatki.
• nigdy nie wychodź na zakupy sama.
• zamów w banku usługę informowania sms-em o każdej operacji na koncie. Jeśli płacisz kartą, będziesz miała stan swojego konta „na oku”.
• Zrób bilans wpływów i wydatków z comiesięcznego wyciągu konta. Sprawdź, na co wyciekają pieniądze. Wystarczy zeszyt i ołówek. Wynotuj wszystkie bieżące zobowiązania: opłaty za mieszkanie, prąd, gaz, ratę za samochód, ubezpieczenia, itp. Jeśli „zapomninasz” zapłacić któryś z tych rachunków, zadłużasz się i za miesiąc do wydania będziesz miała dwa razy tyle i odsetki. Obok wynotuj dochody: pensję, zlecenia itp. Różnica drugiej sumy i pierwszej to kwota, z jakiej możesz robić bieżące zakupy żywnościowe, ubraniowe, a także inne.
• poprzestań na posiadaniu tylko jednego portfela, zamiast chomikować pieniądze w trzech rożnych portmonetkach, tylko dlatego, że mają ładny kształt i kolor.
• czasami dobry skutek przynosi terapia preparatami na bazie serotoniny. Jest to substancja produkowana przez mózg, odpowiadająca za emocje i dobry nastrój. Jej niedobór w organizmie próbujemy zrekompensować na różne sposoby, m.in. poprzez zakupy.