Kobieca dyplomacja w domu, pracy, wśród przyjaciół (jak uzyskać to, co chcesz; jak odmawiać, nie urażając)
Asertywność jest umiejętnością, która przejawia się w bezpośrednim sposobie wyrażania własnych myśli, uczuć, potrzeb oraz dbałości o własne prawa bez naruszania praw innych osób. Nie jest cechą osobowości, a to oznacza, że każdy może ją posiąść. Zachowanie asertywne oznacza bezpośrednie, uczciwe i stanowcze wyrażanie wobec innej osoby swoich uczuć, postaw, opinii lub pragnień w sposób respektujący uczucia, postawy, opinie, prawa i pragnienia tej drugiej osoby. Zachowanie asertywne różni się od zachowania agresywnego, oznacza bowiem korzystanie ze swoich praw bez naruszania praw innych osób. Zachowanie asertywne różni się też od zachowania uległego; zakłada działanie zgodne z własnym interesem oraz stanowczą obronę siebie i swoich praw. Pomyśl: „Ja mam prawo być sobą. Ty masz prawo być sobą”. Dzięki takiej postawie kontakty z innymi ludźmi stają się łatwiejsze i bardziej satysfakcjonujące.
Prawa asertywności
- Mam prawo wyrażać swoje myśli i opinie, nawet, jeżeli różnią się one od poglądów innych ludzi.
- Mam prawo wyrażać swoje uczucia i być za nie odpowiedzialnym.
- Mam prawo mówić ludziom „tak”.
- Mam prawo zmieniać zdanie bez konieczności usprawiedliwiania się.
- Mam prawo do błędów i do tego, by poczuwać się do odpowiedzialności za nie.
- Mam prawo powiedzieć „nie wiem”.
- Mam prawo powiedzieć „nie rozumiem”.
- Mam prawo prosić o to, czego chcę.
- Mam prawo powiedzieć „nie” bez poczucia winy.
- Mam prawo do szacunku innych ludzi oraz do tego, by ich szanować.
- Mam prawo do tego, by mnie wysłuchano i traktowano poważnie.
- Mam prawo do niezależności.
- Mam prawo odnieść sukces.
- Mam prawo zdecydować się na brak asertywności.
Najważniejszym indywidualnym prawem człowieka jest prawo do bycia sobą. Oznacza to, że możemy dysponować swoim czasem, energią, dobrami materialnymi oraz układać swoje sprawy osobiste zgodnie z własnymi interesami.
Kłopot ze stawianiem granic zaczyna się zwykle od nieświadomości własnych praw lub niepewności, czy mam prawo czegoś chcieć (nie chcieć), które biorą się z niskiego poczucia własnej wartości. Dobra wiadomość: niskie poczucie wartości można zmienić przez bezustanne próby nowego zachowania. Nawet jeśli na początku stawianie granic i wyrażanie zdania nie pójdzie gładko, to za którymś razem stanie się coraz łatwiejsze. Kolejną barierą jest katastorfizowanie. „Przestanie mnie lubić, zwolni mnie, jeśli powiem, co myślę”. 90 % tych obaw są zupełnie bezpodstawne. Wystarczy zaryzykować!
Ważne jest rozróżnienie: czy problem jest po mojej stronie (czy korzystam z własnych praw, czy naruszam cudze granice?)
Ustal własne granice.
Terytorium psychologiczne to nasza prywatność i intymność – myśli, uczucia, potrzeby, przedmioty, które do nas należą, Ludzie naruszając granice cudzego terytorium często robią to w sposób nieświadomy, zwłaszcza jeśli sami wychowani byli w rodzinach bez jasno ustalonych granic. Naruszeniem emocjonalnych granic drugiego człowieka może być np. branie lub pożyczanie rzeczy należących do innych bez zezwolenia, ujawnianie cudzych zwierzeń, zawstydzanie, zaglądanie do cudzych notatek, kieszeni, kończenie za kogoś zdania lub przerywanie. Jeśli nie ustanowisz granicy własnego terytorium, inni zrobią to za Ciebie
Reguły rozmowy asertywnej
- mówisz otwarcie „tak” lub „nie”
- stosujesz komunikaty typu „ja”
- przepraszasz tylko wtedy, gdy zawiniłeś
- mówisz jasno i wprost o co ci chodzi
- gdy czegoś nie rozumiesz po prostu pytasz
- bronisz się wtedy gdy jesteś atakowany
Przykłady asertywnych komunikatów:
- „Mam podobne zdanie na ten temat”
- „Zgadzam się z Panem”
- „Moje zdanie w te sprawie jest inne”
- „Ja tak nie myślę”
- „Mam inne zdanie na ten temat”
Błędy:
- słowa: niestety, raczej nie, szczerze mówiąc, naprawdę
- wolałbym, żebyś = chcę, potrzebuję
- za dużo słów = minimum słów, maksimum treści
UMIEJĘTNOSCI ASERTYWNE
Odmawiaj.
Aby odmowa trafiła do rozmówcy i pozostawiała szacunek dla drugiej osoby, musi zawierać słowo NIE, wyjaśnienie, czego „nie”, oraz wyjaśnienie jednego powodu odmowy, bez przepraszania, tłumaczenia, argumentowania bez poczucia winy. Jeśli rozmówca upiera się przy prośbie, zastosuj „zdartą płytę” z „rozumiem, że może ci być przykro, ale…(tu powtórz zdanie kluczowe)” Jeśli mówię „NIE ZROBIĘ”, czyli „nie zostanę”, „nie pożyczę”, „nie przyjdę”, oznacza to, że podjąłem decyzję w tej sprawie i informuję o tym swojego rozmówce. W asertywnej odmowie ten właśnie element zdania jest przejawem stanowczego zachowania. Zastępuje on popularne zwroty wymijające typu „nie mogę” lub „nie dam rady”, które dają tylko pole do domysłów i dalszych prób wymuszania. Często zamiast wyjaśnienia używamy usprawiedliwień lub pretensji, co na ogół powoduje zwiększenie napięcia. Informacja o motywach naszej decyzji powinna być prawdziwa. „Nie przyjadę po ciebie, bo jestem zmęczona i chcę się wyspać” Różne formy zmiękczeń służą temu, by odmowa nie bolała tak bardzo, np. „Przykro mi, ale…” „Zależy mi, ale nie…”. „Jest mi trudno, ale nie…”.
Zdarta płyta
To technika szczególnie przydatna w rozmowie z osobą, która nie słucha naszych argumentów. Możemy ją stosować w takich sytuacjach, kiedy wyjaśnienia zachęcałyby jedynie rozmówcę do trwania przy własnym zdaniu. Najważniejsze w stosowaniu tej techniki jest precyzyjne wyrażenie swoich potrzeb – czego dokładnie chcesz lub czego sobie nie życzysz. Następnie spokojnie, ale stanowczo powtarzaj swoją wypowiedź tyle razy, ile to będzie konieczne, aby rozmówca wycofał się. Nie zmieniaj treści komunikatu.
Powtarzaj w kółko, co chcesz powiedzieć – miłym, rzeczowym tonem głosu. Nie tłumacz się, nie odpowiadaj na argumenty – nie wdawaj się w kłótnię. W ten sposób nie dajesz się wciągnąć w manipulacje, pułapki czy pokrętną logikę. Np.: Chcesz oddać coś, co kupiłeś do sklepu, o którym wiesz, że przyjmuje zwroty. Sprzedawca podważa Twoją decyzję, zniechęca Cię, mówi, że może się tylko zgodzić na wymianę – itp. Zdartą płytą powtarzasz, „Zmieniłem zdanie i chcę zwrotu swoich pieniędzy”. Niezależnie od tego, co Ci powie współrozmówca – powtarzasz to samo zdanie.
Asertywne prośby i oczekiwania
Przyznaj sobie prawo, do proszenia, o cokolwiek zechcesz (inni w końcu mogą skorzystać z prawa do odmowy) Sformułuj jasno i konkretnie swoje oczekiwania, potrzeby, poglądy. Wyraź swoje oczekiwania w sposób stanowczy (np. „Potrzebuję wziąć kilka dni urlopu w maju …”). Zadaj rozmówcy wprost konkretne pytania o gotowość do spełnienia Twoich oczekiwań (np. „Czy jesteś gotów mi pomóc?”). Ponawiaj prośbę, jeśli sytuacja tego wymaga. Zmierzaj do uzyskania konkretnych decyzji (np. „Jaka konkretnie jest Pana decyzja w tej sprawie?”) Doprowadź do konkretnych ustaleń („kiedy? ile? za ile? jak długo? …”)Licz się z tym, że Twój współrozmówca ma prawo Ci odmówić.Ważne jest bardzo konkretnie mówić to, czego oczekujesz lub chcesz, by było zrobione. Np.: „Chciaałbym ,żebyś podniósł i pochował do szaf wszystkie rzeczy, które są porozrzucane na podłodze”. Wyrażaj się jasno i precyzyjnie na temat tego co chcesz, myślisz i czujesz”. Używaj słów:„Chcę …” „Nie chcę …” , „Czy mógłbyś …” , „Podobało mi się, gdy robiłeś to tak …”
