Dlaczego tak trudno ją znieść?
Głównie dlatego, że każda krytyka niesie ze sobą przeżywanie niewygodnych emocji, takich jak przykrość, złość, niepokój, wstyd, zmieszanie, itp., a w naszej kulturze nie bardzo potrafimy sobie z nimi poradzić w zdrowy sposób, na przykład przez odreagowanie fizyczne (i dlatego tak bardzo boimy się trudnych uczuć). Znacznie częściej emocje te prowadzą do sięgania po alkohol, do konfliktu z osobą krytykującą, albo do samooskarżania w myślach, co powoduje piętrzenie kompleksów. Po drugie: u osób z niskim poczuciem wartości (a takich jest około 3/4społeczeństwa) krytyka zawyża poziom stresu, zwiększając ryzyko depresji czy nerwic. Po trzecie: większość z nas uważa, że krytyk ma złe intencje (chce nas zdołować, poniżyć, jest zazdrosny, złośliwy itd.), a taka interpretacja u każdego wywołuje stres i utrudnia zdrową reakcję.
Jak przygotować się na przyjęcie krytyki?
- Uświadom sobie, że krytyka nie musi oznaczać złych zamiarów. Wyobraź sobie, jak wyglądałby świat, gdyby nikt nie okazywał niezadowolenia i wszyscy musieliby się domyślać, o co chodzi innym? Nikt nie jest na tyle domyślny, żeby taka strategia zapewniała mu dobre stosunki. Warto więc podsumować, co dobrego może z krytyki wynikać dla ciebie: np. krytyka jest potrzebna po to, by zrozumieć jakie skutki na innych wywiera twoje zachowanie. To także informacja o tym, czego oczekują od nas inni (co pozwala lepiej ułożyć stosunki z partnerem, przyjaciółmi). Krytyka pozwala też dostrzec własne błędy i popracować nad nimi, co sprawia, że możemy być bardziej skuteczni i szybciej się rozwijać zawodowo.
- Odróżniaj krytykę „dobrą” od „złej”, czyli podawaną w formie neutralnej lub też raniącej. To pozwoli ci dobrać odpowiednią reakcję.
RANIĄCA KRYTYKA
Oto przykłady złej krytyki, na którą nie wolno pozwalać, jeśli chcesz zachować szacunek dla siebie- zarówno w kontaktach z mężem, przyjaciółmi, czy szefem.
- krytyczne uogólnienia. np. jesteś bezmyślna, wyglądasz beznadziejnie, jesteś niekompetentna.
- określenia uważane za obraźliwe, np. „ty leniu”, „idiotka”,
- wytykanie cech, które trudno zmienić, albo nie masz ochoty zmienić: „jesteś za niska”, „jesteś zbyt wrażliwa”
- zawstydzanie: „to wstyd, że nie znasz się na tej ustawie”
- aluzje: „każdy głupi to wie”.
- „dobre” rady”: „źle ci w tym kolorze, powinnaś chodzić w czerwonym”, „musisz schudnąć 5 kilo”
Takie zwroty to manipulacja, która podkopuje poczucie wartości, pozbawiając cię szansy obrony.
Do męża, czy przyjaciółki powiedz: „te słowa są dla mnie przykre i nie chcę, żebyś zwracał się tak do mnie. Chętnie porozmawiam, jeśli powiesz mi, co konkretnie masz na myśli i czego ode mnie oczekujesz”. Lub „Nie podoba mi się, że mówisz mi, co muszę lub powinnam. Wolę sama zdecydować”
Dla szefa podaj wersję bardziej dyplomatyczną, wciąż jednak bardzo jasną: „Nie jest mi miło (lub jestem zaskoczona), gdy słyszę takie słowa. Chętnie porozmawiam, jeśli dowiem się, co się konkretnie Panu nie podoba i dlaczego?”
ZDROWA KRYTYKA
Gdy nadawca mówi, jak się czuje z tym, co robisz lub mówisz, operuje konkretami, przykładami, opisuje twoje zachowanie, ale cię nie ocenia, potraktuj to jak jego opinię, punkt widzenia, z którym możesz się zgodzić lub nie. Nie dąsaj się od razu i nie atakuj. Może to szansa, żebyś dowiedziała się czegoś ważnego o sobie?
Zdecyduj, czy zgadzasz się z treścią krytyki, czy też nie (czy według ciebie krytyka jest słuszna). Jeśli tak, powiedz po prostu „też tak o sobie myślę, zgadzam się z tobą”. Po czym przeproś, jeśli sytuacja tego wymaga.
Jeśli nie, zareaguj na niesłuszną krytykę męża, czy przyjaciółki w następujący sposób:
Gdy słyszysz np. przez to, co ostatnio powiedziałaś na imieninach przy stole, nie układają mi się kontakty z dziećmi (z narzeczonym)
- Powiedz; „to twoja opinia, ja tak nie myślę”, „ja tak nie uważam. ”.
- Jeśli nie jesteś pewna, jak masz odebrać krytyczną uwagę, zanim zareagujesz, powtórz to, co usłyszałaś, aby sprawdzić, czy dobrze zrozumiałaś„O ile dobrze zrozumiałam, powiedziałeś, że jestem winna twoich konfliktów z mężem, czy tak?” Potem powiedz, jakie emocje wzbudzają w tobie słowa, np. „jest mi przykro, zabolało mnie to, jestem zaskoczona”. Po czym poproś o wyjaśnienie; „Na jakiej podstawie tak uważasz?”. Wyraź swoje oczekiwania: Chcę…; Oczekuję…; Proszę Cię…, żebyś dowiedziała się więcej, zanim zarzucisz mi coś takiego.”
Rady:
Bądź konsekwentna, nie pozostawiaj niesłusznej krytyki bez komentarza. Twoje milczenie to zgoda na krytykę w przyszłości. Rób to za każdym razem, w przeciwnym razie krytyk uzna cię za chimeryczną i nie będzie brał twojej opinii poważnie, gdy usłyszy ją od czasu do czasu, podczas gdy zwykle się na nią zgadzasz.
Nie zwlekaj z reakcją (aż przyjdziecie do domu, aż do następnego razu). Zwlekanie powoduje, że gromadzisz w sobie mnóstwo niezdrowych napięć, które można byłoby wyjaśnić.
Inne skuteczne sposoby na słowa krytyki męża czy przyjaciółki
- zawstydź go (ją). „Powiedziałeś do mnie (cytat), jeśli dobrze rozumiem, tak? Ja nie używam wobec ciebie takich słów i wolałabym, żebyś i ty tak do mnie nie mówił (a). Czy możemy się tak umówić?”.
- wskaż korzyści z jego (jej) zmiany zachowania: „Jeśli nie będziemy używali wobec siebie takich słów, oboje będziemy czuć się szanowani. A przecież chyba każdy lubi jak się go szanuje, prawda?
- kiedy w towarzystwie mąż lub przyjaciółka zaczyna krytyczną tyradę na twój temat, spytaj o zdanie innych: „Kto z was przyzna jemu (jej) rację?” Wtedy to ty stawiasz krytyka przed oceną. Brak poparcia grupy powstrzyma go przed dalszymi atakami.
- zignoruj: „Rozumiem, że takie jest twoje zdanie na mój temat. Czy masz do mnie jeszcze jakieś zastrzeżenia?”
- zdemaskuj aluzję. W ten sposób zmuszasz krytyka do wyrażenia swojej krytycznej oceny wprost. Dopiero wówczas masz szansę radzić sobie z krytyką np. poprzez zamianę oceny w opinię. „Rozumiem, że pijesz do mnie, tak? Mam wrażenie, że mnie krytykujesz. Powiedz wprost, co ci się nie podoba.”
skuteczne sposoby na słowa krytyki szefa
np. „Ten raport jest pełen błędów, widać, że nie zna się Pani na tym”,
- zadawaj pytania precyzujące. Sprowadzaj rozmowę od ogólników do konkretów, sprecyzuj: „Dobrze, ale co konkretnie jest źle? Czy może pan uzasadnić, wyjaśnić?”
- Podziękuj za krytykę, poproś o pochwałę. „Jestem panu wdzięczna za krytyczne uwagi; uświadamiają mi, jak pracować lepiej. Ale brakuje mi informacji o tym, co w raporcie jest dobre. Pochwała jest mi potrzebna tak samo jak mądra krytyka: da mi poczucie, że warto się starać.
- Nie bierz jego słów do siebie. Kiedy po raz kolejny słyszysz krytykę, któ®ą zwykle stosuje także do innych, pomyśl „No tak, biedaczek, potrafi tylko krytykować, bo to jego jedyny sposób, aby poczuć się ważniejszy ode mnie, albo udowodnić sobie, jaki jest mądry i kompetentny. To przejaw jego słabości, a nie siły. Tu nie chodzi o mnie, to jego problem.” Od razu poczujesz się lepiej.
